کد مطلب:48600 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » قرآن

در بسياري از آياتي كه وعدة جهنم به دوزخيان داده ميشود، مدت آن به صورت ابداً آمده است، اما در آية 23 سوره مباركه نبأ اين مدت احقاباً به معناي سالهايي تعيين شده است; آيا ميتوان با توجه به خالي بودن قرآن از تناقض گفت كه منظور از ابداً، همان سالهاي طولاني باشد؟

كلمة احقاب، جمع است و در مفرد آن اختلاف ميباشد، ولي چنان كه اهل لغت و از جمله راغب در مفردات خود ميگويد، الحق ان لحقبه مدة من الزمان مبهمه نظر صحيح اين است كه حقبه (مفرد احقاب) به بخش نامشخصي از زمان اطلاق ميشود، گرچه برخي مفسران، مدت حقبه را مشخص كردهاند، اما درست اين است كه بيان يك احتمال است و اين كلمه دلالت بر زمان مشخصي ندارد و اين تعيينها، نه دليلي از كتاب خدا دارد و نه اين كه لغت، آن را تأييد ميكند; براين اساس، منظور از احقاباً; يعني حقب بعد الحقب; دورهاي پس از دورهاي و معناي آيه كريم اين ميشود: طاغياني در جهنم دورهاي پس از دورهاي به سر ميبرند، بدون اين كه مقدار آن محدود و مشخص شود، بلكه بدون نهايت! بنابراين، بين اين آيه و آيات ديگر قرآني كه از هميشه بودن كفّار در آتش جهنم سخن ميگويد: هيچ منافاتي وجود ندارد.(تفسير الميزان، علامه طباطبايي، ج 20، ص 168، جامعه مدرسين، قم.) اين نكته را نيز سيوطي از قول برخي مفسران نقل ميكند كه احقاب زماني است كه پايان ندارد و هر گاه دورهاي پايان پذيرد، دورهاي ديگر خواهد آمد.(الدرالمنثور، سيوطي، ج 8، ص 362، دار احيأ التراث العربي.)

نكته ديگر اين كه احقاباً استثناي از انواع عذاب است، نه از زمان عذاب; يعني در دورهاي از زمان جهنم، جز حميم و غسّاق، چيز ديگري از عذاب ندارند; مرحوم طبرسي اين وجه را بهترين توجيه در آيه ميداند.(مجمع البيان، طبرسي، ج 6، ص 10، مكتبة الحياة.) و يا اين كه بگوييم طاغيان، اهل توحيدند كه گرفتار عذاب الهي شدهاند كه البته در آن عذاب، جاودانه نميباشند و مدتي در آتش هستند و سپس خارج ميشوند، گر چه اين مدت بسيار طولاني باشد، چنانكه رسول اكرمفرمود: لايخرج من النار من دخلها حتي يمكث فيها احقاباً; از جهنم خارج نميشود، هر كه داخل شود، مگر آن كه احقابي در آن مكث كند.(همان، ص 9.) خلاصه، همان گونه كه گفتهايد بين آيات شريف قرآن، تضادي نيست.